İlk Türk Devletlerinde Yazı, Dil ve Edebiyat, İlk Türk Devletleri Kullandıkları Alfabeler

Yazı, Dil ve Edebiyat
Türkçe, en eski dillerden biridir. Köken olarak Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna bağlıdır.
Türkçe yazılan en önemli metinler, mezar taşları ve kitabelerdir.

Bilinen en eski Türk şairi Aprinçur Tigin’dir.

Türkler tarih boyunca şu alfabeleri kul­lanmışlardır:
■  Göktürk
■  Uygur
Türklerin kendi buldukları ulusal alfabelerdir.
■  Soğd
■  Süryani
islamiyet’in kabulünden önce kullanılmıştır.
■  Arap
■  Kiril
■  Latin
İslamiyet’in kabulünden sonra kullanılmıştır.


> Türklerin en eski yazıtları Orhun Yazıtları ile Yenisey Yazıtları’dır. Yenisey Yazıtları Orhun Yazıtları’ndan daha önce dikilmiştir.
Eski Türk devletlerinde yazı dil edebiyat özellikleri, İslamiyetten önceki Türk devletlerinde edebiyat yazı nasıldı
Yenisey Yazıtları
6. yy’a aittir. Yenisey ırmağı dolaylarında bu­lunmuş olup Kırgız Türklerinin mezar taşları­na yazdıkları yazılardır, islam öncesi ilk ya­zılara Yenisey mezar taşlarında rastlanmıştır. Ancak bu yazılar bir alfabe oluşturmazlar.
Orhun (Göktürk) Yazıtları
8. yy’a aittir. II. Göktürk (Kutluk) hükümda­rı Bilge Kağan kardeşi Kül Tigin ve devlet adamı Tonyukuk için dikilmiştir. Tonyukuk kitabesini kendisi yazmış; Kültigin ve Bilge Kağan’a ait olanları ise Yolluğ Tigin yazmış­tır.
Sözlü Edebiyat Ürünleri
Türkçenin ilk edebiyat ürünleri sözlüdür
Sagu Cenaze törenlerinde söylenen ağıtlar.
Koşuk: Şölenlerde saz eşliğinde söylenen şiir
Sav; Atasözleri
Destanlar: Bağımsızlık, vatanın kutsallığı, birlik, beraberlik ve kahramanlık konularının İşlendiği sözlü ürünler. Türk edebiyatının söz­lü edebiyat alanındaki ilk ve en önemli eser­leri destanlardır.